Hoe werkt een echo?
Tijdens de zwangerschap wordt je kindje goed in de gaten gehouden met diverse echo’s. De verloskundige of echoscopist smeert hiervoor wat (koude) gel op je buik en glijd met de echokop heen en weer om je kindje goed te bekijken. De echokop stuurt hoogfrequente geluidsgolven naar je baarmoeder. Deze geluidsgolven weerkaatsen, worden weer opgevangen door het echoapparaat en omgezet in beelden van je kindje.
Geluidsgolven klinkt misschien eng maar ze zijn zo hoog dat ze niet hoorbaar zijn voor jou of je kindje. Wel geven ze een warmte af waar baby’s op kunnen reageren. En hoewel er geen schadelijke gevolgen van echografie bekend zijn, is het ook niet wetenschappelijke bewezen of ze er geen last van hebben. Daarom worden echo’s liever niet vaker gemaakt dan medisch nodig.
Als je verloskundigenpraktijk een eigen echo apparaat en een gespecialiseerd echoscopist heeft, wordt de echo bij je eigen verloskundige in de praktijk gemaakt. Anders zal deze worden gemaakt bij een echoscopisch centrum in de buurt. Na de echo krijg je een paar echofoto’s mee naar huis.
Inwendig of uitwendige echo
Een echo kan een inwendig of een uitwendig onderzoek zijn. Bij een uitwendige echo smeert de verloskundige zoals hierboven beschreven wat speciale gel op je buik en glijdt met de echokop over je buik. Op het scherm verschijnt meteen het beeld van je kindje. Als het nog vroeg in de zwangerschap is, kan het zijn dat de verloskundige even moet zoeken naar je kindje.
Een echo kan ook inwendig worden uitgevoerd. Je kindje ligt bijvoorbeeld nog te diep in je bekken om te kunnen zien met een uitwendige echo. Ook kan je gewicht, de positie van de baarmoeder en/ of ligging van je kindje ervoor zorgen dat de echoscopist met een uitwendige echo geen betrouwbaar beeld kan krijgen. Hierdoor kan er gekozen worden voor een inwendige echo. De echoscopist brengt bij een inwendige echo een dunne lange echokop vaginaal naar binnen. Dit wordt door de meeste vrouwen niet als pijnlijk ervaren. Wel kan het een vervelend gevoel geven. Door de echokop vaginaal in te brengen kan deze dichter bij je baarmoeder komen en betere beelden van je kindje maken.
Soorten echo’s
Standaard echo’s zijn 2D. Dit zijn de bekende zwart wit echofoto’s. Ze lijken een beetje op röntgenfoto’s en je kunt er geen op diepte zien. Je kijkt een beetje door je kindje heen. Zo kan de echoscopist goed kijken of ook van binnen alles goed is bij je kindje. Je hebt ook de mogelijkheid om een 3D echo te laten maken. 3D betekent drie dimensionaal. Je kunt daardoor de lengte, breedte en diepte van je kindje zien. In tegenstelling tot een 2D echo kun je bij een 3D echo niet door je kindje heen kijken maar zie je alleen de omtrek. 3D echo’s zijn foto’s en worden tegenwoordig niet veel meer gebruikt. Ze worden vaak gecombineerd met 4D. Dit zijn bewegende 3D beelden van je kindje. 4D echo’s worden daarom ook wel live 3D genoemd. Je kunt je kindje zien bewegen, rekken, strekken en misschien wel gapen of duimen.
Wanneer heb je de eerste echo?
Wanneer je de eerste echo krijgt hangt af van je verloskundigenpraktijk en verloop van je zwangerschap. In de meeste gevallen is de termijnecho je eerste echo. Deze vindt plaats tussen tien en twaalf weken zwangerschap. Sommige verloskundigenpraktijken bieden daarnaast standaard een vroege echo aan. Deze vindt plaats tussen zes en acht weken zwangerschap. Er kunnen ook medische indicaties zijn voor een vroege echo zoals bloedverlies, buikpijn, vermoedens van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of eerdere miskramen.
Welke echo’s krijg je tijdens je zwangerschap?
Bij een gezonde zwangerschap zonder complicaties krijg je standaard drie echo’s aangeboden; de termijnecho, de 13 wekenecho en de 20 weken echo. Sommige verloskundigenpraktijken hebben een eigen echoapparaat en bieden daarnaast een vroege echo aan bij zes-acht weken, een groei-echo bij dertig weken en/of een liggingsecho bij 34-36 weken. Naast deze standaard echo’s kunnen verloskundigen een extra echo aanvragen bij een medische indicatie. Bijvoorbeeld wanneer er wordt vermoed dat je kindje niet goed groeit of juist erg groot is, het vermoeden van een dwars- of stuitligging of bij twijfel over de hoeveelheid vruchtwater. Ook krijg je meer echoscopische controles bij een meerling zwangerschap. Hieronder vind je een overzicht van alle echo’s die je kunt krijgen tijdens de zwangerschap.
Een vroege echo
Een vroege echo wordt ook wel een vitaliteitsecho genoemd en vindt plaats tussen de zes en acht weken zwangerschap. Met deze echo wordt er gekeken of het hartje klopt, of het een één- of meerling is en of je kindje in de baarmoeder is ingenesteld. Een vroege echo wordt niet standaard aangeboden. Je krijg deze vanwege medische redenen zoals een eerdere miskraam of buitenbaarmoederlijke zwangerschap, bloedverlies of buikpijn, zwangerschap tijdens gebruik van anticonceptie of als je zwanger bent geworden tijdens een fertiliteitstraject. Sommige verloskundigenpraktijken hebben een eigen echoapparaat en bieden de vroege echo standaard aan.
Termijnecho
De termijnecho vindt plaats tussen de tien en twaalf weken zwangerschap en is de eerste echo die je standaard aangeboden krijgt. Zoals de naam het al zegt is deze bedoeld om de termijn van je zwangerschap vast te stellen. Met een termijnecho kijkt de echoscopist naar het formaat van je kindje en bepaalt op basis daarvan je definitieve uitgerekende datum. Ook wordt er gekeken naar de plek van innesteling, of de hartslag van je kindje sterk en regelmatig is en of je zwanger bent van een één of meerling.
De 13-wekenecho
Sinds 1 september 2021 wordt er nog een echo standaard aangeboden, de 13-wekenecho. Deze nieuwe echo wordt ook wel een vroeg structureel echoscopisch onderzoek genoemd en is bedoeld om ernstige afwijkingen bij je kindje eerder te kunnen signaleren. In de huidige situatie worden deze pas gezien tijdens het structureel echoscopisch onderzoek, oftewel de 20 wekenecho. Deze afwijkingen zijn nog niet te zien bij de termijnecho.
20 wekenecho
De 20 wekenecho is een medische echo en staat ook wel bekend als het structureel echoscopisch onderzoek (seo). Er wordt gekeken of je kindje lichamelijke afwijkingen heeft zoals een open ruggetje of open schedel. Ook wordt er gekeken naar de plek van de placenta, groei van je kindje, de ontwikkeling van de organen en de hoeveelheid vruchtwater.
De 20 wekenecho is een medische echo en niet bedoeld om te kijken of jullie een jongetje of meisje krijgen. Maar de echoscopist kan dit natuurlijk wel zien als ze jullie kindje van onder tot boven bekijkt. Wil je het geslacht van jullie kindje wel of niet weten, geef het aan bij de echoscopist.
Pretecho en/of geslachtsbepaling
Het is vanaf vijftien weken zwangerschap mogelijk om het geslacht van jullie kindje te bepalen. Dus kun je niet wachten tot de 20 wekenecho of was het geslacht met de 20 wekenecho niet te zien omdat je kindje er niet goed voor lag? Dan kun je een geslachtsbepalende echo inplannen. De geslachtsbepalende echo is geen medische echo en daarmee een pretecho.
Je kunt tijdens elk moment van de zwangerschap een pretecho inplannen maar het beste moment is tussen de zestien en dertig weken zwangerschap. Ook na dertig weken zwangerschap kun je nog een pretecho inplannen, maar door de grootte van je kindje is het lastig hem goed in beeld te krijgen. Je kunt bij elke verloskundigen- of echopraktijk een pretecho inplannen.
Groeiecho
Vanaf 26 tot 28 weken zwangerschap meet de verloskundige je baarmoeder op. Hiermee kan ze de groei van je kindje inschatten. Heeft de verloskundige het vermoeden dat je kindje niet genoeg of juist teveel groeit, dan kan er gekozen worden een extra groeiecho. Tijdens de echo wordt het hoofdje, de buikomvang en de beenlengte gemeten. Zo wordt er gekeken of je kindje volgens verwachting groeit. Sommige verloskundigenpraktijken bieden standaard een groeiecho aan rond dertig weken zwangerschap.
Liggingsecho
Vanaf dertig weken zwangerschap voelt de verloskundige of je kindje al is ingedaald. Als rond 35 weken zwangerschap het vermoeden bestaat dat je kindje niet met zijn hoofdje naar beneden ligt, wordt er een liggingsecho gemaakt om te kijken hoe je kindje ligt. Sommige verloskundigenpraktijken bieden standaard een liggingsecho aan bij 34-36 weken zwangerschap.
GUO-echo
Ten slotte heb je nog het geavanceerde ultrageluidonderzoek (GUO) onderzoek. Het GUO- onderzoek is een echo waarbij gekeken wordt of je kindje een lichamelijk afwijking heeft. Je krijgt deze alleen als er een medische indicatie is dat je kindje een afwijking heeft. Bijvoorbeeld als
- er een verdikte nekplooi is gezien bij de combinatietest
- je een afwijkende uitslag hebt gekregen bij de NIPT test
- er (mogelijke) afwijkingen bij je kindje zijn gezien tijdens de 20 wekenecho
- je een verhoogde kans hebt op een kindje met een afwijking op basis van jouw familiegeschiedenis of die van je partner
Een GUO echo wordt gedaan in een academisch centrum voor prenatale diagnostiek door een gespecialiseerde echoscopist. De echo is uitgebreider dan de 20 wekenecho en wordt gedaan met nauwkeuriger apparatuur waardoor de echoscopist meer en kleinere details van je kindje kan zien.
Is een echo verplicht?
Echoscopisch onderzoek wordt standaard aangeboden maar is niet verplicht. Je mag zelf kiezen of je hier wel of geen gebruikt van wilt maken. Een onderzoek kan je geruststellen maar ook bezorgd maken. Twijfel je of je echoscopisch onderzoek wilt uitvoeren? Praat erover met je verloskundige. Deze kan je meer informatie geven over de voor- en nadelen van het onderzoek en je helpen kiezen.
Kosten echo’s
Je krijgt tijdens de zwangerschap standaard twee echo’s aangeboden, de termijnecho en de 20 wekenecho. Deze worden vergoed vanuit je basisverzekering en hebben geen invloed op je eigen risico. Extra echo’s vanwege een medische indicatie worden ook vergoed vanuit je basisverzekering alleen kunnen deze wel invloed hebben op je eigen risico. Bekijk daarom goed je zorgpolis of neem contact op met je zorgverzekering.
Een pretecho is altijd voor eigen kosten. De kosten hangen af van het soort echo dat je kiest, 2D, 3D of 4D, het aantal echofoto’s dat je meekrijgt en de kwaliteit. Gemiddeld betaal je:
Geslachtsbepalende echo €35 tot €50 euro,
2D pretecho €35 tot €45 euro
3D pretecho €85 tot €100 euro
4D pretecho €85 tot €100 euro
