Vitaliteitsecho

Wat is een vitaliteitsecho?

Gedurende je zwangerschap krijg je op meerdere momenten een echo. Het is elke keer weer genieten met een glimlach van oor tot oor als jij je kleine wondertje ziet, maar een beetje spannend is het ook wel en je hoort natuurlijk het liefst dat de baby zich goed ontwikkeld en goed groeit. Hoewel elke echo deze spanning met zich meebrengt, geldt dit misschien wel het meest voor de allereerste eerste echo; de vitaliteitsecho genoemd. De vitaliteitsecho is een vroege echo in het eerste trimester, meestal vóór 8 weken en 4 dagen zwangerschap. Met deze echo kijkt de verloskundige of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt, en of er een kloppend hartje is. Dat geeft duidelijkheid over of de zwangerschap vitaal is.

Het is dus een echoscopisch onderzoek dat bedoeld is om te beoordelen of de zwangerschap goed op gang is, niet om de uitgerekende datum te bepalen (dat gebeurt bij de termijnecho).

Wanneer wordt de vitaliteitsecho gedaan?

Een vitaliteitsecho wordt niet standaard gedaan maar alleen op medische indicatie, dus als daar een duidelijke reden voor is. De verloskundige bespreekt dit met je en beoordeelt of de echo nodig is. Volgens de KNOV-handreiking (2018) en de beleidsregel van de NZa (2018) zijn er een aantal situaties waarin een vitaliteitsecho kan worden uitgevoerd:

• Als je buikpijn of bloedverlies hebt in de eerste weken van de zwangerschap.
• Bij ongerustheid na een eerdere miskraam.
• Wanneer er een verhoogd risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (EUG) bestaat, bijvoorbeeld door een eerdere EUG, infectie, fertiliteitsbehandeling of spiraalgebruik.
• Bij hevige misselijkheid en braken (hyperemesis gravidarum), om een meerling- of molazwangerschap uit te sluiten.
• Als er in je medische voorgeschiedenis iets is dat het risico op een miskraam verhoogt, zoals diabetes of eerdere chemotherapie.

In al deze situaties geldt: de verloskundige beslist samen met jou of de echo nodig is. Dat heet shared decision making — samen afwegen wat het beste past.

Wat wordt er precies bekeken?

Tijdens de echo kijkt de verloskundige of de zwangerschap in je baarmoeder zit en of er hartslag te zien is. Vanaf ongeveer 5 weken en 3 dagen zwangerschap is dit al mogelijk. De echo kan ook helpen om uit te sluiten dat de zwangerschap zich buiten de baarmoeder bevindt (een buitenbaarmoederlijke zwangerschap). Daarnaast kan soms worden gezien of het gaat om een éénling of meerling. 

Hoe gaat de echo in zijn werk?

Een vitaliteitsecho kan zowel inwendig als uitwendig. De uitwendige echo is de echo die je waarschijnlijk wel kent. De verloskundige of echoscopiste smeert wat speciale gel op je buik en glijdt met de echokop over je buik. Je ziet je kindje vrijwel direct op het scherm verschijnen. Maar omdat de vitaliteitsecho vroeg in de zwangerschap is, kan het zijn dat de verloskundige even moet zoeken naar je kindje.

Maar de vitaliteitsecho wordt meestal via de vagina (inwendig) gemaakt. Dat klinkt soms wat spannend, maar het onderzoek is veilig en doet meestal geen pijn. De echoscopist brengt een dunne, met een hoesje bedekte en met gel ingesmeerde echokop voorzichtig in de vagina. Daarmee kan de baarmoeder en het prille begin van de zwangerschap goed in beeld worden gebracht. Het inbrengen kan wat vervelend aanvoelen maar doet geen pijn. De echo duurt vaak maar vijf tot tien minuten, en de verloskundige bespreekt direct wat er te zien is.

Vanaf wanneer kan een vitaliteitsecho worden gedaan?

Een vitaliteitsecho kan worden uitgevoerd vanaf ongeveer 5 weken zwangerschap, maar is pas echt betrouwbaar vanaf 5 weken en 3 dagen. Dan is meestal een kloppend hartje te zien als het vruchtje zich goed ontwikkelt. Voor die tijd is het vaak nog te vroeg om iets met zekerheid te zeggen.

Wat als er nog geen hartje klopt?

Dat kan even schrikken zijn, maar het betekent niet altijd dat er iets mis is. Soms is de zwangerschap simpelweg nog te pril. De verloskundige zal dan meestal voorstellen om de echo na een week te herhalen. Als er dan nog geen hartactie zichtbaar is, kan dit wijzen op een niet-vitale zwangerschap (een miskraam).

Wordt de vitaliteitsecho vergoed?

De vitaliteitsecho valt onder de basisverzekering wanneer er een medische indicatie is. Dat betekent dat de kosten dan door je zorgverzekeraar worden vergoed. 

Wie voert de vitaliteitsecho uit?

Alleen een gediplomeerd verloskundige of echoscopist mag de vitaliteitsecho uitvoeren. De KNOV stelt hierbij eisen aan kwaliteit en verslaglegging, zodat duidelijk is wie de echo heeft gedaan en wat de bevindingen waren.

Waarom is de vitaliteitsecho belangrijk?

De echo kan zekerheid geven in een spannende fase van de zwangerschap.
Bij klachten zoals bloedverlies of pijn helpt het om te weten of de zwangerschap goed zit en of het hartje klopt. Daarnaast kan het vroegtijdig opsporen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap levensreddend zijn.

Meer informatie

Wil je meer weten over de vitaliteitsecho, of twijfel je of je er één nodig hebt?
Vraag het gerust aan je verloskundige, die kent jouw situatie en kan samen met jou bekijken wat verstandig is.