Wat is progesteron?
Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon én zwangerschapshormoon. Maar het hormoon komt niet alleen bij vrouwen voor. Ook mannen hebben progesteron nodig maar dan in mindere mate.
Progesteron is een essentieel hormoon in het lichaam. Het helpt bij de voortplanting en ondersteunt zwangerschappen. Het helpt ook andere hormonen zoals oestrogeen reguleren en kan zo nodig voor hormonaal evenwicht zorgen. Progesteron speelt daarnaast een belangrijke rol bij de vruchtbaarheid. Het helpt de baarmoeder voor te bereiden op de innesteling van een bevruchte eicel en is verantwoordelijk voor het behoud van een gezonde zwangerschap.
Het hormoon kan worden gebruikt om vroeggeboorten te helpen voorkomen en onvruchtbaarheid te behandelen. Bovendien hebben veel vrouwen baat gehad bij het innemen van progesteron wanneer zij de perimenopauze of menopauze bereiken.
Bij mannen wordt het progesteron geproduceerd in de testikel en bijnieren als bouwstof voor het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Testosteron is verantwoordelijk voor de productie van sperma, het libido en de spiermassa/ spierkracht. Maar ook de vetverdeling, de rode bloedcelproductie en de botdichtheid van mannen is afhankelijk van testosteron.
Progesteron en je menstruatiecyclus
Een gemiddelde menstruatiecyclus duurt 28 dagen en wordt opgedeeld in twee fases. De eerste fase loopt vanaf de eerste dag van je menstruatie tot aan je eisprong en wordt de folliculaire fase genoemd. Tijdens deze fase is oestrogeen dominant. Het zorgt er onder andere voor dat het slijmvlies van je baarmoederwand dikker en beter doorbloed wordt. Na de eisprong begint de luteale fase.
De luteale fase van de menstruatiecyclus wordt gekenmerkt door een toename van progesteron en een afname van oestrogeen. Progesteron heeft een cruciale rol in de voorbereiding van je lichaam op het ontvangen van een bevruchte eicel: het zorgt ervoor dat je baarmoederwand het slijmvlies aanmaakt. Perfect voor het embryo om zich in te nestelen. Tegelijkertijd remt progesteron de productie van LH-hormoon en voorkomt het dat extra eicellen rijpen. Als een eicel niet bevrucht wordt, neemt de aanwezigheid van progesteron af en de baarmoederslijmvlies wordt afgestoten wat het begin van je menstruatie markeert.
Progesteron tijdens de zwangerschap
Ook tijdens de zwangerschap heeft progesteron een belangrijke functie. Het helpt niet alleen een aantal organen en systemen te vormen en te sturen, zoals het helpen ontwikkelen van je baarmoeder in het beginstadium, het helpen bij de groei en het onderhoud van de placenta en het vergroten van de bloedtoevoer naar je kindje. Daarnaast zorgt progesteron er voor dat de baarmoederwand gezond blijft en voorkomt dat de spieren van de baarmoeder gaan samentrekken en het embryo wordt afgestoten. Bovendien helpt het je immuunsysteem het ‘vreemde’ DNA te verdragen dat bij een nieuwe zwangerschap wordt geïntroduceerd. Progesteron zorgt ook voor een slijmprop die je baarmoederhals afsluit. Het dient als beschermende barrière voor je kindje. Deze barrière zorgt er daarnaast voor dat er geen spermacellen meer binnen kunnen en er geen eicellen meer worden bevrucht.
Tijdens de zwangerschap zorgt progesteron niet alleen voor de groei en ontwikkeling van je kindje maar bereidt het lichaam ook alvast voor op de voeding zodra je kindje geboren is. Hiervoor werkt het hormoon samen met andere hormonen (oestrogeen, prolactine en humaan placentair lactogeen) om ervoor te zorgen dat je na de bevalling moedermelk kunt aanmaken. Progesteron stimuleert namelijk de aanmaak en groei van melkklieren en melkkanaaltjes in je borsten.
Progesteron en de bevalling
Als je dicht bij je uitgerekende datum komt, begint je lichaam een natuurlijk proces dat de bevalling mogelijk maakt. Als onderdeel van de signalen die het lichaam geeft, verhoogt het de productie van hormonen als oxytocine en prostaglandine. Dit zijn essentiële spelers in de voorbereidingen op de geboorte, omdat ze helpen bij het ontsluiten van de baarmoederhals en het op gang brengen van de weeën. Maar ook progesteron speelt een belangrijke rol. Wanneer het nog te vroeg is om te bevallen remt progesteron de effecten van oxytocine en prostaglandine zodat een vroeggeboorte kan worden voorkomen. Wanneer je kindje er klaar voor is, daalt het niveau progesteron en kunnen de hormonen oxytocine en prostaglandine aan de gang.
Zwangerschapssymptomen door progesteron
Hoezeer progesteron ook een belangrijk onderdeel is om de omgeving van je kindje gezond te houden, het gaat ook gepaard met een aantal minder leuke zwangerschapskwaaltjes. Het ontspannende effect van progesteron op je bloedvaten kan bijvoorbeeld betekenen dat je je wat duizelig voelt en ook is progesteron een factor die verantwoordelijk is voor vermoeidheid, spataderen, brandend maagzuur, zwangerschapsdementie, bloedneuzen en veel plassen; allemaal veel voorkomende zwangerschapskwaaltjes. Dus als je je een beetje (of veel) slechter voelt tijdens deze bijzondere tijd, bedenk dan dat je het doet voor de gezondheid van je kindje.
Progesteron bij IVF en ICSI
Als je moeite hebt om zwanger te worden, kunnen IVF en ICSI een optie voor je zijn. Tijdens deze vruchtbaarheidsbehandelingen worden rijpe eicellen uit je eierstokken gehaald en vervolgens in een laboratorium bevrucht zodat ze in de baarmoeder kunnen worden geplaatst. Om ervoor te zorgen dat het slijmvlies van je baarmoeder ontvankelijk is voor het embryo krijg je progesteron. Progesteron creëert een omgeving waarin de eicel kan innestelen en een betere kans heeft om te overleven en zich gezond te ontwikkelen.
Progesteron in de pil
Progesteron wordt ook in de anticonceptiepil gebruikt. Dit hormoon voorkomt de ovulatie of het vrijkomen van een eicel tijdens de menstruatiecyclus. Het maakt ook het baarmoederhalsslijm dikker en het baarmoederslijmvlies dunner waardoor een eventueel bevruchte eicel niet kan innestelen.
