Wat is een ruggenprik?
Een ruggenprik of epidurale verdoving is een lokale verdoving die de onderste helft van je lichaam verdooft. Een ruggenprik wordt toegediend via een kleine katheter die in de wervelkolom wordt ingebracht. Het verdovende middel vervolgens langzaam via de katheter ingespoten. Het hele proces duurt ongeveer 15 minuten. De ruggenprik wordt vaak gebruikt als pijnstilling tijdens de bevalling.
Je kunt twee ruggenprikken krijgen tijdens de bevalling:
- Epidurale ruggenprik: verdooft de zenuwen die pijnprikkels van de baarmoeder en de bekkenbodem doorgeven.
- Spinale ruggenprik: Dit verdooft het hele lichaam vanaf de taille naar beneden.
Epidurale ruggenprik
Bij een Epidurale ruggenprik wordt tussen de wervels een slangetje (katheter) ingebracht met een verdovingsvloeistof. Tussen de wervels zit de epidurale ruimte. Hier lopen zenuwen die pijn signalen uitzenden vanuit de baarmoeder en de bekkenbodem naar de hersenen. De ruggenprik verdoofd deze zenuwen, zodat je de pijn van de weeën niet meer voelt. Je hebt nog steeds controle over de spieren in je onderlichaam maar ze kunnen wel wat verzwakt zijn. Ook het gevoel in de benen, billen en rug neemt af. De epidurale ruggenprik wordt gebruikt als pijnbestrijding voor een vaginale bevalling.
Vooraf aan de ruggenprik wordt de conditie van je kindje bekeken met een CTG. Vervolgens krijg je wat extra vocht toegediend via een infuus omdat je bloeddruk niet teveel mag dalen. Je bloeddruk en polsslag zullen regelmatig worden gecontroleerd met geautomatiseerde bewakingsapparatuur. De harttonen van je kindje worden ook goed in de gaten gehouden met een CTG (cardiotocogram).
De anesthesist zet de ruggenprik terwijl je voorovergebogen zit. Om de ruimte tussen de wervels beter toegankelijk te maken, maak je je rug bol en houdt je je lichaam zo stil mogelijk. Na het schoonmaken en plaatselijk verdoven van de huid zet de anesthesist de naald van de ruggenprik. Langs de naald wordt een slangetje (katheter) tussen de wervels in de epidurale ruimte ingebracht. De katheter wordt vervolgens aangesloten op een pompje. Deze geeft continu een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof af.
De prik zelf duurt maar kort en door de verdoving van de huid voel je hier weinig van. Gemiddeld duurt het 15 minuten voordat de verdoving begint te werken. Heb je volledige ontsluiting en is het tijd om te persen, dan wordt de verdovingsvloeistof afgebouwd. Zo kun je de persweeën beter voelen en op het juiste moment meepersen.
Spinale ruggenprik
In tegenstelling tot een epidurale ruggenprik verdooft een spinale ruggenprik het hele lichaam vanaf de taille naar beneden. De Spinale ruggenprik wordt gebruikt voor operaties of andere procedures waarbij een volledige verdoving nodig is. De spinale ruggenprik wordt daarom alleen gebruikt bij een keizersnede en niet bij een vaginale bevalling. Je hebt namelijk geen gevoel meer in je onderlichaam.
Bij een spinale ruggenprik krijg je een prik in je onderrug. De anesthesioloog spuit vervolgens via een dunne naald een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof tussen de wervels, in de ruggenmergvloeistof. Je onderlichaam wordt bijna onmiddellijk verdoofd tot ver boven de navel. In het begin voelt je een warme tinteling in je benen. Als de verdoving werkt is het volledige gevoel uit je onderlichaam weg en kun je je benen niet meer bewegen. De prik zelf is over het algemeen pijnloos en kort.
Bijwerkingen van een ruggenprik
Je kunt tijdens de ruggenprik last krijgen van een aantal bijwerkingen:
Koorts. Je kunt koorts krijgen als een reactie op het verdovingsmiddel van de ruggenprik, maar het kan ook door een infectie komen. Wordt de koorts hoger dan 38˚C dan zal de oorzaak van de koorts worden onderzocht of je krijgt antibiotica.
Bloeddrukdaling. Het verdovende middel zorgt ervoor dat bloedvaten in de onderste lichaamshelft van je lichaam wijder worden. Dit kan een daling van de bloeddruk veroorzaken. Je krijg daarom voor het aanbrengen van de ruggenprik extra vocht toegediend via een infuus. Wordt je duizelig of niet lekker als gevolg van een lage bloeddruk dan kun je op je zij gaan liggen.
Blaasfunctie. Omdat het gevoel in je onderlichaam wat afneemt is het lastig om te voelen of je blaas vol is. Ook het plassen zelf wordt lastiger. Je blaas wordt door de verpleegster of verloskundige goed in te gaten gehouden en indien nodig krijg je een blaaskatheter.
Hoofdpijn. Bij één procent van de ruggenprikken wordt de ruimte rond het ruggenmerg aangeprikt. Dit zorgt ervoor dat er hersenvocht kan gaan lekken met als gevolg heftige hoofdpijn. En ondanks dat dit heftig klinkt is het onschuldig en trekt de hoofdpijn vaak binnen een dag vanzelf weg. Genoeg drinken en paracetamol kunnen de hoofdpijn verlichten.
Rugklachten. Rugklachten zijn niet een direct resultaat van de ruggenprik maar van de bevalling zelf. Ze ontstaan bij vijf tot dertig procent van de vrouwen als gevolg van ongebruikelijke houdingen tijdens de bevalling. Ook hierbij geldt rust en paracetamol.
Jeuk. Je kunt wat jeuk krijgen als reactie op de verdovingsvloeistof. Dit is een onschuldige en kortdurende reactie.
Rillen. Na het prikken kan je wat gaan rillen door veranderingen in je temperatuurgevoel. Het rillen duurt niet lang en kan geen kwaad.
Veel gestelde vragen over de ruggenprik
Hieronder beantwoorden we nog enkele veel gestelde vragen over de ruggenprik. Wordt jouw vraag niet beantwoord? Neem dan contact op met je verloskundige of stel je vraag tijdens een controle.
Kan ik vrij bewegen met een ruggenprik?
Nee, na een ruggenprik wil de verloskundige of gynaecoloog jouw conditie en die van je kindje goed in de gaten houden. Ook heb je minder gevoel in je benen waardoor het niet mogelijk is om rond te lopen.
Wat zijn de voordelen van een ruggenprik?
De voordelen van een ruggenprik zijn onder andere:
- Je voelt bijna tot geen pijn van de weeën
- Je bent wakker en alert tijdens de bevalling
- De ontsluiting kan sneller verlopen omdat je volledig ontspannen bent
Wat zijn de nadelen van een ruggenprik?
De nadelen van een ruggenprik zijn onder andere:
- Je bent niet mobiel tijdens de bevalling. Je moet op bed blijven liggen en je krijgt veel controles om jouw conditie en die van je kindje goed in de gaten te houden
- Je kunt de ruggenprik alleen in het ziekenhuis krijgen
- Er is niet altijd direct een anesthesioloog beschikbaar
- De ruggenprik kan een daling van de bloeddruk veroorzaken, waardoor je je licht in het hoofd of duizelig kunt voelen.
- Een ruggenprik kan de weeën vertragen of ze vallen weg. Je krijgt in dat geval Synthetische oxytocine.
- Door verminderd gevoel onder de taille kan het persen wat langer duren dan bij een bevalling zonder ruggenprik.
- In zeldzame gevallen kan het ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals toevallen of zenuwbeschadiging.
Is een ruggenprik gevaarlijk voor je kindje?
Een ruggenprik zelf is niet schadelijk voor je kindje. Bijwerkingen in jouw lichaam kunnen er wel voor zorgen dat je kindje het wat zwaarder krijgt. Daalt je bloeddruk, dan gaat er ook minder bloed en dus zuurstof naar je kindje. De hartslag van je kindje wordt daarom goed in de gaten gehouden met een CTG. Ook kunnen de weeën door de ruggenprik wegvallen. In dit geval krijg je synthetische oxytocine wat effect kan hebben op de hartslag van je kindje. Daalt de hartslag te veel dan moet je kindje snel geboren worden en zal hij wat geholpen worden. Vaak is de Apgar-score van baby’s iets lager van wie de moeder een ruggenprik heeft gehad.
Tot hoeveel cm ontsluiting kan je een ruggenprik krijgen?
Je kunt tot ongeveer 7 à 8 centimeter ontsluiting een ruggenprik krijgen. Dit is omdat je medisch wordt wanneer je kiest voor een ruggenprik. Je verloskundige draagt je op dat moment over aan het ziekenhuis. De overdracht van verloskundige naar gynaecoloog naar anesthesioloog kan even duren. Vordert je ontsluiting goed dan kan het zijn dat je mag persen voordat de ruggenprik is gezet.
Maar bij een medische indicatie kan er ook na 7 centimeter ontsluiting nog een ruggenprik gegeven worden. Voorbeeld van medische indicaties zijn het niet doorzetten van de weeën of wanneer je weeënopwekkers nodig hebt.
Kan je persen met ruggenprik?
Wanneer je volledige ontsluiting hebt wordt het verdovingsmiddel gestopt waardoor je kunt persen, maar het kan zijn dat je wat extra begeleiding nodig hebt van je verloskundige. Persen met een ruggenprik is anders dan persen zonder ruggenprik. Het kan zijn dat je langer moet persen dan wanneer je niet verdoofd was.
Werkt een ruggenprik altijd?
Nee, een ruggenprik werkt niet altijd. In vijf procent van de gevallen werken de verdovingsmiddelen niet zo goed als de bedoeling was of raken ze eerder uitgewerkt dan verwacht. Als dit gebeurt, kun je om meer medicijnen vragen of een andere manier van pijnbestrijding proberen. Het is ook mogelijk dat de medicijnen niet goed werken omdat de naald niet goed zit. In dat geval zal de ruggenprik opnieuw gezet worden.
Wat moet ik doen als ik overweeg een ruggenprik te nemen?
Als je overweegt om een ruggenprik te nemen, bespreek dit dan met je verloskundige. Zij kan al je vragen beantwoorden en je helpen de beste beslissing te nemen voor jou en je kindje
Mag je altijd een ruggenprik krijgen?
Nee, in sommige gevallen mag je geen ruggenprik krijgen. Heb je een overgevoeligheid voor pijnstillers, infectiegevaar, stollingsproblemen, afwijkingen aan de wervelkolom of het ruggenmerg of neurologische stoornissen, dan zal je waarschijnlijk niet in aanmerking komen voor een ruggenprik. Als je geen ruggenprik mag krijgen zijn er andere mogelijkheden voor pijnbestrijding.
Meer weten over de ruggenprik of andere vormen van pijnbestrijding? Bekijk hieronder een video van #deVerlosMoeder
