Wat is oestrogeen?
Oestrogeen is een vrouwelijk geslachtshormoon dat een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van vrouwelijke kenmerken en bij de maandelijkse menstruatiecyclus. Het is een essentieel onderdeel van niet alleen de vrouwelijke seksuele gezondheid, maar ook van vele andere lichaamsfuncties, waaronder de botdichtheid en de gezondheid van het hart. De oestrogeenspiegel varieert gedurende het hele leven, met de hoogste niveaus in de puberteit en tijdens de zwangerschap, wanneer het de placenta en de baarmoeder in stand houdt tijdens de groei.
Oestrogeen en je menstruatiecyclus
Oestrogeen speelt ooeen belangrijke rol in je menstruatiecyclus en de schommelingen ervan hebben een grote invloed op de hoeveelheid hormonen in je lichaam. Het vrouwelijk geslachtshormoon helpt ook bij het reguleren je libido, stemming en zelfs je eetlust. Als het oestrogeengehalte laag is, kan je dan ook een verminderd libido en vermoeidheid ervaren; als het hoog is, voel je je positiever en kun je trek in voedsel krijgen. Als we deze hormoonschommelingen leren kennen weten we hoe we voor onszelf moeten zorgen in elke fase van de menstruatiecyclus.
Tijdens je menstruatiecyclus is oestrogeen dus erg belangrijk. Het wordt geproduceerd door zowel het gele lichaam in de eierstokken als door je bijnieren. Oestrogeen is samen met progesteron verantwoordelijk voor het reguleren van je hele menstruatiecyclus. De menstruatiecyclus begint op de eerste dag van je menstruatie en bestaat uit twee fasen; de folliculaire fase en de luteale fase. In de folliculaire fase groeien een aantal eicellen onder invloed van het hormoon FSH (follikel stimulerend hormoon) en wordt de aanmaak van oestrogeen gestimuleerd. Terwijl de follikels ontwikkelen, rijpt er één eicel in een dominant geworden follikel. Tegelijkertijd zorgt het toenemende oestrogeen ervoor dat het slijmvlies van je baarmoederwand dikker en beter doorbloed wordt, waardoor een ideale omgeving ontstaat voor het geval je zwanger wordt.
Zodra één eicel groot genoeg is, zorgt de toenemende hoeveelheid oestrogeen voor een toename van het Luteïniserend Hormoon (LH), om de eisprong te stimuleren. Dit is de LH piek. 36 tot 48 uur na de LH piek zal het eiblaasje waar de eicel in zit openspringen; de ovulatie of eisprong.
Tijdens deze LH piek piekt ook de hoeveelheid oestrogeen waardoor je rond de eisprong meer zin krijgt om te vrijen. En niet alleen dat, maar het helpt ook onze vagina’s soepel te houden en stimuleert de slijmproductie in de baarmoederhals. Dit slijm dient als een helpende hand voor sperma op weg naar de mogelijke bevruchting van een eicel.
Na de eisprong daalt het oestrogeen waardoor je last kunt krijgen van gevoelige borsten, geïrriteerdheid, depressieve gevoelens en een opgeblazen gevoel. Wordt de eicel niet bevrucht of nestelt hij zich niet in dan wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten; je wordt ongesteld.
Wat doet oestrogeen tijdens de zwangerschap?
Wordt de eicel bevrucht dan blijft het gele lichaam, het zakje waar de eicel uit is gekomen, bestaan en oestrogeen en progesteron produceren. Oestrogeen functioneert voornamelijk als groeifactor. Het stimuleert de aanmaak van nieuwe cellen. Dit zijn onder andere cellen van de placenta, borsten maar ook huid- en haarcellen. Het hormoon speelt dan ook tijdens de zwangerschap een essentiële rol bij de ondersteuning van jouw gezondheid en de groei van je kindje. Het oestrogeengehalte stijgt wel 1000x in vergelijking met voor de zwangerschap.
De productie van progesteron en oestrogeen door het gele lichaam zet veel fysiologische veranderingen in gang tijdens de zwangerschap. Vooral in het eerste trimester stijgt het oestrogeengehalte aanzienlijk, waardoor het bekken flexibeler wordt en zowel de baarmoeder als de placenta beter worden doorbloed. De betere doorbloeding in de baarmoeder en placenta zorgt ervoor dat je kindje goed kan groeien. Na het eerste trimester is je kindje dan ook al uitgegroeid van 1 bevruchte eicel tot een foetus van 6,5 cm, de basis is af. En ook hier heeft oestrogeen weer een belangrijke rol. Het stimuleert de groei en ontwikkeling van de bijnieren van je kindje en brengt de hormoonproductie van de bijnieren op gang. Wanneer de placenta groot genoeg is, neemt deze de productie van oestrogeen over van het gele lichaam.
Oestrogeen zorgt er tijdens de zwangerschap ook voor dat je meer vet en vocht kunt opslaan. Deze reserves kun je goed gebruiken voor je kindje. Daarnaast speelt het een belangrijke rol bij het geven van borstvoeding en de voorbereiding hiervan. Het hormoon zorgt tijdens de zwangerschap, samen met prolactine, progesteron en HPL, voor de groei van de melkkanaaltjes en melkklieren.
Oestrogeen en de bevalling
Aan het eind van je zwangerschap verschuiven de hormoongehaltes weer om je lichaam voor te bereiden op de bevalling. Oestrogeen, progesteron en prostaglandine beginnen samen te werken om de bevalling mogelijk te maken. Prostaglandine stimuleert de baarmoederhals om zachter te worden, terwijl oestrogeen de baarmoeder gevoeliger maakt voor andere hormonen zoals oxytocine. Zodra oxytocine vrijkomt, beginnen de weeën en ben je op weg om je nieuwe kindje te ontmoeten.
Ook stimuleert oestrogeen de aanmaak van endorfines, het lichaamseigen pijnstiller. Dit hormoon zorgt er namelijk voor dat pijnsignalen worden geblokkeerd en je hersenen niet bereiken. En des te minder pijn je hebt tijdens je bevalling des te meer je kunt ontspannen. En bij ontspanning gaat je lichaam meer oxytocine aanmaken, waardoor de weeën krachtiger worden en vaker komen. Hierdoor kun je beter ontsluiten en gaat je bevalling sneller.
Zwangerschapskwaaltjes en oestrogeen
Het zwangerschapshormoon hCG staat bekend als het hormoon die verantwoordelijk is voor veel zwangerschapskwaaltjes. Maar ook oestrogeen zorgt er helaas voor dat je zwangerschap niet alleen een roze wolk is. Door schommelingen in je oestrogeenspiegel kunnen stemmingswisselingen toenemen. Je hebt eerder last van uitbarstingen of tranen. Hogere niveaus van oestrogeen en progesteron zorgen er ook voor dat de huid van je gezicht en hals extra pigment aanmaakt, wat zwangerschapsmasker wordt genoemd. Bovendien kan er voller haar ontstaan doordat het hormoon ervoor zorgt dat je haarzakjes langer dan normaal haar vasthouden, iets wat veel vrouwen vaak niet zo erg vinden. Helaas verlies je deze extra haren weer na de zwangerschap wanneer het oestrogeen weer daalt. Ook een lager libido, misselijkheid, een vettere huid en spataderen zijn onder andere toe te wijzen aan oestrogeen.
Oestrogeen na de bevalling
Na de bevalling, ook wel postpartum, is een moeilijke overgang voor veel nieuwe moeders. Je hebt een kindje en je leven staat even volledig op zijn kop. Gemiddeld duurt het negen maanden voordat je volledig bent “ontzwangerd”. Ook je hormonen spelen weer een belangrijke rol in deze periode. Het oestrogeengehalte in het bloed wordt weer normaal als je eenmaal bevallen bent, maar als je borstvoeding geeft, blijven zowel oestrogeen als progesteron op een laag niveau. Dit kan leiden tot problemen als vaginale droogheid en pijn bij het vrijen. Het goede nieuws is dat de pijn afneemt als je stopt met borstvoeding geven, omdat de oestrogeenspiegel weer toeneemt. In de tussentijd kun je glijmiddel gebruiken tijdens het vrijen om te voorkomen dat je pijn hebt bij het vrijen.
Tijdens de periode van ontzwangeren kun je ook last krijgen van vermoeidheid, prikkelbaarheid, rugpijn, concentratieproblemen, hoofdpijn, haaruitval, somberheid, en onregelmatige of afwezige menstruatie. Wees daarom ook niet te streng voor jezelf en geef jezelf de tijd om te wennen aan deze nieuwe hormoonspiegels.
Oestrogeen buiten de zwangerschap om
Oestrogeen speelt niet alleen een belangrijke rol tijdens de zwangerschap, maar kan ook buiten deze periode je emoties beïnvloeden. Als je in de menopauze komt en in de periode daarvoor, kan oestrogeen leiden tot stemmingswisselingen. Aan de andere kant heeft het ook een aantal grote voordelen voor je lichaam, zoals bescherming tegen zenuwschade en het sterk houden van je botten. Het belangrijkste in termen van veroudering en ontwikkeling: oestrogeen is verantwoordelijk voor de overgang van een meisje naar vrouw door de ontwikkeling van borsten en het op gang te brengen van de eerste menstruatie.
