Wat is vruchtwater?
Vruchtwater is een heldere vloeistof dat in de vruchtzak zit en je kindje tijdens de zwangerschap beschermt. De vruchtzak bestaat uit twee vliezen: het chorion en het amnion. Samen houden ze het vruchtwater vast. Na het ontstaan van de vruchtzak wordt deze de eerste veertien weken gevuld met vocht uit jouw lichaam. Na ongeveer 14 tot 16 weken maakt je kindje het vruchtwater zelf aan via zijn nieren. De hoeveelheid vruchtwater neemt toe naarmate je zwangerschap vordert en bereikt zijn hoogtepunt met ongeveer 36 weken. Na 36 weken begint de hoeveelheid weer te dalen tot de bevalling.
Wat is de functie van vruchtwater?
De belangrijkste functies van vruchtwater zijn het beschermen van je kindje tegen stoten en het handhaven van een gunstige omgeving voor groei en ontwikkeling. Vruchtwater bevat ook voedingsstoffen die belangrijk zijn voor de groei en antilichamen die je kindje tegen infecties en beschermt. Ook helpt het vruchtwater de temperatuur van je kindje te regelen en zorgt het ervoor dat hij zich vrij kan bewegen. Door deze bewegingsvrijheid kan je kindje zijn spieren trainen. Vruchtwater zorgt er daarnaast voor dat de navelstreng niet wordt dichtgedrukt.
Maar waaruit bestaat vruchtwater eigenlijk? Vruchtwater bestaat voor 99% uit water en bevat eiwitten, koolhydraten, vetten en mineralen. Daarnaast zitten er hormonen en huidcellen of haren van je kindje in het vruchtwater. Je kindje drinkt ook regelmatig van het vruchtwater en oefent daarbij zijn spijsverteringskanaal. Maar geen zorgen, vruchtwater wordt voortdurend aangemaakt en ververst. Als zijn maag wat te vol wordt, kan het zijn middenrif prikkelen. Deze zal vervolgens samentrekken in een vast ritme, de welbekende hik.
Hoe ziet vruchtwater eruit?
Over het algemeen is vruchtwater helder en heeft het een zoetachtige geur. Het kan kleine hoeveelheden vernix caseosa bevatten, een witte vetachtige substantie die de huid van je kindje beschermt tegen het vocht. Aan het einde van de zwangerschap kan het het ook meconium bevatten, ontlasting die je kindje kan uitgescheiden tijdens de laatste weken van zijn ontwikkeling. Hierdoor kan de kleur afwijken. Zijn je vliezen gebroken? Probeer dan wat vruchtwater op te vangen in een wit kraamverband, potje of glas en bewaar dit voor de verloskundige. Deze kan dan beoordelen of de kleur goed is.
Welke kleuren kan vruchtwater hebben?
De kleur van vruchtwater is standaard helder van kleur maar het kan variëren van helder tot geel, groen, bruin of roze. Dus wat betekent welke kleur?
Helder vruchtwater
Als het vruchtwater helder is, betekent dit dat het vrij is van meconium, bilirubine en bacteriën. Helder vruchtwater is normaal en gezond. Zijn de vliezen gebroken, is het vruchtwater helder en is het overdag? Laat het even weten aan je verloskundige. Ze kunnen zich dan voorbereiden dat je bevalling eraan zit te komen. Zijn je vliezen ‘s nachts gebroken, is het vruchtwater helder en was je kindje bij je laatste controle ingedaald? Dan kun je proberen nog wat te slapen. Bel ‘s ochtends je verloskundige. Zijn je vliezen gebroken maar was je kindje bij je laatste controle nog niet ingedaald? Bel dan direct je verloskundige en ga zelf liggen. Er is een kans dat de navelstreng verzakt wat erg gevaarlijk is voor je kindje.
Roze vruchtwater
Als het vruchtwater roze is, kan dat betekenen dat er een beetje bloed in het vocht zit. Een beetje bloed in het vruchtwater kan geen kwaad. Je belt dan je verloskundige volgens hetzelfde belprotocol als bij helder vruchtwater. Is het vruchtwater erg roze of zit het tegen rood aan, bel dan voor de zekerheid direct met je verloskundige.
Bruin vruchtwater
Als het vruchtwater bruin is, kan dat betekenen dat er meconium in het vocht zit. Meconium is een groen zwarte, kleverige substantie die bestaat uit materiaal uit de darmen en andere organen van je kindje, of te wel de eerste ontlasting van je kindje. Als meconium zich met vruchtwater vermengt, kan het vruchtwater bruin/ groenig worden. Neem in dat geval altijd direct contact op met je verloskundige.
Geel vruchtwater
Als het vruchtwater geel is, kan dat betekenen dat er bilirubine in het vocht zit. Bilirubine is een geel tot oranje pigment dat wordt gevormd wanneer rode bloedcellen worden afgebroken. Het kan schadelijk zijn voor een pasgeborene als er zich te veel van ophoopt in zijn of haar lichaam. Neem bij geel vruchtwater altijd direct contact op met je verloskundige.
Groen vruchtwater
Als het vruchtwater groen is, kan dat betekenen dat er meconium in het vocht zit maar het kan ook een teken zijn van een infectie met Listeria monocytogenes. Deze bacteriën kunnen een infectie veroorzaken bij jou en je kindje. Neem bij groen vruchtwater altijd direct contact op met je verloskundige.
Meconiumhoudend vruchtwater
We hebben het er al even kort over gehad; meconiumhoudend vruchtwater. Meconium is een dikke, groen zwarte substantie dat zich vormt in de darmen van een baby in de baarmoeder; de eerste ontlasting van je kindje. Als de vliezen breken en er meconium in het vruchtwater zit, kan je kindje na de geboorte ademhalingsproblemen krijgen. Bij meconiumhoudend vruchtwater moet je de bevalling dan ook vaak in het ziekenhuis plaatsvinden.
Hoeveel vruchtwater heb je?
De hoeveelheid vruchtwater varieert tijdens de zwangerschap. In het begin van de zwangerschap is er ongeveer 30-50 milliliter (ml) vocht. Rond 16 weken heb je 150 ml vruchtwater, deze hoeveelheid neemt geleidelijk toe tot de 34e week. Rond 7 maanden bereikt het zijn piek met 1000 tot 1500 ml. Daarna daalt het niveau langzaam tot 700 tot 800 ml tussen 37 tot 40 weken zwangerschap.
Vruchtwater verliezen; hoe kan je vruchtwater herkennen?
Als je slechts een paar druppeltjes vocht verliest kan het moeilijk te zeggen zijn of het vruchtwater, afscheiding of urine is. Er zijn een aantal kenmerken waar je vruchtwater aan kunt herkennen.
Vruchtwater is helder van kleur en heeft een zoetige geur. Het is daarnaast een waterige substantie die je niet kunt ophouden. Afscheiding is daarentegen wit en wat slijmerig, het heeft weinig geur en is wat dikker van structuur dan vruchtwater. Urine is waterig en gelig van kleur. Het ruik wat sterker en je kunt het ophouden.
Hoe ruikt vruchtwater?
Vruchtwater heeft een karakteristieke zoete geur. De geur is niet heel sterk. Als je merkt dat er een sterke, vieze geur uit uw vruchtwater komt, kan dat een teken van infectie zijn en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Gebroken vliezen
Het vruchtwater wordt op zijn plek gehouden door de vruchtvliezen. Bij ongeveer 10 procent van de vrouwen begint de bevalling met het breken van de vliezen. Dit gebeurt meestal wanneer het hoofdje van je kindje op de baarmoederhals drukt, waardoor deze opengaat en de vliezen scheuren. Het vocht lekt dan naar buiten door de opening in de baarmoederhals. In tegenstelling tot wat je ziet in veel films gaat het breken van de vliezen vaak niet gepaard met een hele plas vruchtwater maar met kleine beetjes. Het kan wel met een golf komen.
Leer meer over het breken van de vliezen van de Verlosmoeder.
Breken je vliezen vóór de 37e week van de zwangerschap, dan wordt dit vroegtijdige ruptuur van de vliezen genoemd of PPROM. PPROM is de afkorting van Preterm Premature Rupture of Membranes; in Nederland is dit beter bekend als vroegtijdig gebroken vliezen. Dit gebeurt wanneer de vruchtzak rond je kindje breekt voor 37 weken van de zwangerschap. Er zijn verschillende risico’s verbonden aan het vroegtijdig breken van de vliezen zoals:
– Infectie: Er is een risico op infectie voor zowel jou als je kindje wanneer de vliezen voortijdig scheuren.
– Vroeggeboorte: In sommige gevallen kan het vroegtijdig breken van de vliezen leiden tot vroeggeboorte. Dit betekent dat je kindje vóór 37 weken zwangerschap wordt geboren. Te vroeg geboren baby’s lopen het risico op verschillende gezondheidsproblemen.
– Foetale sterfte: In zeldzame gevallen kan het vroegtijdig breken van de vliezen leiden tot doodgeboorte. De kans hierop is groter de vliezen breken vóór 28 weken zwangerschap.
Als je vliezen vroegtijdig zijn gebroken is het erg belangrijk dat je meteen contact opneemt met je verloskundige.
Te veel of te weinig vruchtwater
De hoeveelheid vruchtwater wordt bepaald door de balans tussen aanmaak en verbruik/ verlies. Je kunt ook teveel of te weinig vruchtwater hebben; de balans tussen aanmaak en verbruik is dan verstoord. Er is sprake van polyhydramnion wanneer er te veel vruchtwater is. Dit komt voor bij ongeveer één procent van de zwangerschappen. Oligohydramnion is te weinig vruchtwater, dit komt voor bij ongeveer drie á vier procent van de zwangerschappen.
Teveel vruchtwater (Polyhydramnion)
Bij Polyhydramnion zit er te veel vruchtwater in de vruchtzak. Hierdoor kan je kindje te vroeg geboren worden, je vliezen vroegtijdig breken of de placenta vroegtijdig loslaten. Je kindje kan ook met aangeboren afwijkingen worden geboren. Polyhydramnion kan daarnaast leiden tot complicaties tijdens de bevalling zoals overmatig bloedverlies. Daarnaast is het mogelijk dat de navelstreng verzakt of je kindje in een afwijkende ligging blijft liggen. Het is dus een ernstige aandoening die niet onderschat moet worden. Een teveel aan vruchtwater wordt vaak door je verloskundige gezien bij een zwangerschapscontrole of een echo.
De symptomen van polyhydramnion zijn:
– Verhoogde omvang van de buik
– Kortademigheid
– Brandend maagzuur
– Veel moeten plassen
In 65-70% van gevallen wordt er geen oorzaak gevonden. Als dit bij jou ook het geval is en je er zelf geen last van hebt, is er meestal geen behandeling nodig. Is de oorzaak wel bekend, dan zal deze indien mogelijk aangepakt worden. De behandeling kan bestaan uit het afvoeren van het overtollige vruchtwater rond je kindje via een vruchtwaterpunctie of een bloedtransfusie voor je kindje. Wanneer je verloskundige vermoedt dat je teveel vruchtwater hebt, zal je naar het ziekenhuis worden gestuurd voor verder onderzoek via onder andere een GUO.
Te weinig vruchtwater (oligohydramnion)
Je kunt ook te weinig vruchtwater hebben, dit heet oligohydramnion. Er zit in dat geval te weinig vruchtwater in de vruchtzak. Te weinig vruchtwater kan leiden tot het onvoldoende rijpen van je longen (longhypoplasie) van je kindje, een groeivertraging, het samendrukken van de navelstreng of misvormingen. Oligohydramnios kan ook leiden tot het vroegtijdig breken van de vliezen of een vroeggeboorte. In het ergste geval resulteert het tekort aan vruchtwater in een miskraam. Een tekort aan vruchtwater wordt vaak door je verloskundige gezien bij een zwangerschapscontrole of een echo. Wanneer je verloskundige vermoedt dat je een tekort aan vruchtwater hebt zal je naar het ziekenhuis worden gestuurd voor verder onderzoek.
De symptomen van oligohydramnios zijn onder andere:
– Verminderde beweging van je kindje
– Laag vruchtwater volume gemeten met een echo
– Voortijdige weeën
– Buikpijn
Een tekort aan vruchtwater kan worden behandeld. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van het tekort. De behandeling kan bestaan uit een steriele zoutoplossing in de baarmoeder (amnioninfusie) om het vocht aan te vullen, een sleutelgatoperatie waarbij een klein slangetje tot in de blaas van je kindje wordt gebracht of een amnio patch om een gaatje in de vruchtzak de dichten.
Hoe lang kan een baby zonder vruchtwater?
Als de vliezen eenmaal gebroken zijn, is het belangrijk dat de bevalling binnen 24-48 uur begint om de kans op infectie zo klein mogelijk te houden. Als de bevalling niet op natuurlijke wijze begint, kunnen medicijnen of andere methoden worden gebruikt om de bevalling op te wekken.
Wat is een Vruchtwaterpunctie?
Een vruchtwaterpunctie is een prenataal onderzoek waarbij een naald in de buik wordt ingebracht en een kleine hoeveelheid vruchtwater wordt afgenomen. Het vruchtwater bevat cellen die kunnen worden gebruikt om genetische afwijkingen vast te stellen.
Een vruchtwaterpunctie wordt meestal uitgevoerd in het tweede trimester van de zwangerschap, meestal tussen de 15e en 20e week. Het wordt beschouwd als een veilige procedure met minimale risico’s. Maar zoals bij elke medische procedure zijn er enkele mogelijke complicaties waarvan je op de hoogte moet zijn. De meest voorkomende complicatie van een vruchtwaterpunctie is het lekken van vruchtwater uit de insteekplaats van de naald. Dit kan kramp of weeën veroorzaken en kan leiden tot pre bevalling. Andere risico’s zijn infectie, miskraam en beschadiging van je kindje. Dit zijn echter allemaal zeldzame gevallen.
Een vruchtwaterpunctie kan helpen bij het opsporen van genetische afwijkingen bij je kindje. Deze informatie kan je helpen beslissen over je zwangerschap en je voor te bereiden op mogelijke medische behoeften van je kindje. Een vruchtwaterpunctie is ook een goede manier om de gezondheid van je kindje laat in de zwangerschap te controleren. Als er zorgen zijn, kan dit onderzoek de zekerheid geven dat het goed gaat met je kindje.
