Apgar-score: de eerste check van je baby
Kort na de geboorte krijgt je baby een eerste snelle gezondheidscheck: de Apgar-score. Deze meting gebeurt al binnen één minuut na de geboorte, dus nog vóór de placenta en de vliezen geboren zijn. De verloskundige beoordeelt hierbij vijf kenmerken: hartslag, ademhaling, spierspanning, reflexreacties en huidskleur, en geeft voor ieder onderdeel 0 tot 2 punten. De uitkomst laat zien hoe goed je baby de overstap maakt van het leven in de buik naar de buitenwereld. Vijf minuten later wordt de Apgar-score opnieuw bepaald. Deze tweede meting is nog belangrijker: deze score laat zien hoe je baby zich stabiliseert in de eerste minuten van het leven buiten de baarmoeder. Een score tussen de 8 en 10 is normaal en laat zien dat je baby in goede conditie is; een lagere score betekent dat extra observatie of zorg nodig kan zijn.
De geboorte van de placenta en de vliezen
Terwijl de verloskundige en kraamverzorgster de Apgar-score bij je baby doen is jou lichaam nog hard aan het werk. In het derde tijdperk van de bevalling laat je lichaam de placenta en vliezen los, meestal binnen enkele minuten tot een halfuur.
De placenta komt los doordat je baarmoeder samentrekt. Een kleine bloeding achter de placenta kan helpen om deze naar het onderste deel van de baarmoeder te verplaatsen. Gemiddeld gebeurt dit binnen 15 minuten. Soms helpt een verticale houding, meepersen of het kindje aan de borst leggen om oxytocine vrij te maken.
Het is belangrijk dat de placenta binnen deze tijd geboren wordt, omdat een langere duur het risico op overmatig bloedverlies vergroot. Na 30 minuten neemt de kans op een spontane geboorte af en kan specialistische hulp nodig zijn. Actieve begeleiding door je verloskundige, zoals het toedienen van oxytocine, helpt het bloedverlies te beperken en complicaties te voorkomen.
Welke hormonen spelen hier een rol?
Tijdens de zwangerschap was de placenta een tijdelijk orgaan dat verantwoordelijk was voor de productie van veel belangrijke hormonen, zoals oestrogenen, progesteron, HCG en hPL. Deze hormonen ondersteunen de zwangerschap en bereiden je lichaam voor op de bevalling. Zodra de placenta geboren is, valt deze hormoonproductie plotseling weg. Hierdoor zakken de concentraties van deze zwangerschapshormonen snel, en begint je lichaam direct met het proces van “ontzwangeren”. Dit is het begin van de kraamperiode, waarin je lichaam langzaam terugkeert naar de toestand van voor de zwangerschap.
Wanneer je baarmoeder na de bevalling niet goed samentrekt, kan in sommige gevallen medicatie worden toegediend, zoals een oxytocicum (bijvoorbeeld oxytocine of ergometrine). Dit stimuleert de baarmoeder om krachtiger samen te trekken, waardoor de placenta gemakkelijker geboren wordt en het bloedverlies wordt beperkt. Zo ondersteunt de medicatie het natuurlijke proces en helpt het complicaties te voorkomen.
De rol van je verloskundige
In dit laatste deel van de bevalling zorgt je verloskundige ervoor dat alles veilig en volledig verloopt. Zo begeleidt ze, indien nodig, de uitdrijving van de placenta door voorzichtig aan de navelstreng te trekken en tegelijkertijd tegendruk te geven ter hoogte van je schaambeen. Als je baarmoeder wat traag samentrekt, kan ze medicatie zoals een oxytocicum geven om de contracties te stimuleren en het bloedverlies te beperken. Tegelijk houdt ze jou en je baby goed in de gaten: ze controleert je bloeddruk, pols, temperatuur en bloedsverlies en kijkt hoe je baby zich voelt. Zodra de placenta geboren is, inspecteert ze deze zorgvuldig, inclusief de vliezen en de bloedvaten, om zeker te weten dat er niets achterblijft.
Overgang naar het vierde tijdperk van je bevalling
Zodra de placenta en de vliezen volledig zijn geboren en jouw baarmoeder stevig samentrekt, is het derde tijdperk afgerond. Je lichaam begint nu langzaam over te schakelen naar herstel, en jij en je baby komen tot rust na de intensieve inspanning van de bevalling. Hiermee ben je aangekomen bij het vierde en laatste tijdperk van de bevalling, het postplacentaire tijdperk. De fase waarin jij en je kindje zich stabiliseren en jullie eerste momenten samen veilig en geborgen kunnen ervaren.
Bronnen
- Bakker, R., & van der Hulst, L. (2025). Praktische verloskunde (5e herz. druk). Bohn Stafleu van Loghum.
- Blackburn, S. T. (2023). Maternal, fetal, & neonatal physiology: A clinical perspective (6th ed.). Elsevier.
- World Health Organization. (2018). Intrapartum care for a positive childbirth experience. WHO Press.
- Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). (2021). Richtlijn: Fysiologische baring. KNOV.
- College Perinatale Zorg (CPZ). (2016). Zorgstandaard Integrale Geboortezorg. CPZ.
