Wat is een uitgezakte navelstreng?
De navelstreng is als een levenslijn tussen jouw baby en de placenta. Het zorgt ervoor dat je baby alle nodige voedingsstoffen en zuurstof krijgt, en voert afvalstoffen af. Normaal komt je baby eerst ter wereld, gevolgd door de placenta en navelstreng. Maar bij een navelstrengprolaps glijdt de navelstreng naar buiten via de baarmoedermond en vagina, nog voordat je baby geboren is. Dit kan gebeuren wanneer je vliezen breken, zeker als het hoofdje van je baby nog niet goed is ingedaald in het bekken.
Een navelstrengprolaps kan gevaarlijk zijn, omdat de navelstreng wordt afgekneld. Hierdoor krijgt je baby minder zuurstof, wat voor nood kan zorgen. Deze complicatie komt gelukkig niet vaak voor, ongeveer 2 keer per 1.000 bevallingen (1) , waarbij afwijkende liggingen zoals stuitligging het risico 20 keer vergroten in vergelijking met een normale hoofdligging. Bij een voetligging is de kans op een prolaps zelfs 16% tot 19% tijdens de bevalling (2). Dit vraagt dus om extra alertheid en snelle actie bij de bevalling.
Hoe ontstaat een uitgezakte navelstreng?
Een uitgezakte navelstreng ontstaat wanneer de navelstreng naar buiten glijdt via de baarmoedermond voordat je baby geboren is. Dit kan gebeuren in specifieke situaties die het risico vergroten:
- Voortijdige breuk van de vliezen (PROM). Voortijdige breuk van de vliezen (PROM) treedt op wanneer de vliezen breken vóór de 37e week van de zwangerschap.
- Abnormale ligging van je kindje. Bijvoorbeeld bij een stuitligging (onderkant eerst).
- Polyhydramnios. Dit is een aandoening waarbij er te veel vruchtwater in de baarmoeder zit.
- Meerlingzwangerschap.Als je zwanger bent van meer dan één baby.
- Je kindje is niet ingedaald. Wanneer het hoofdje van je baby niet in het bekken ligt en de vliezen breken.
- Manuele of kunstmatige ingrepen. Zoals het kunstmatig breken van je vliezen, vooral als je baby nog niet voldoende is ingedaald. (3).
Gevolgen van een uitgezakte navelstreng
De gevolgen van een uitgezakte navelstreng kunnen ernstig zijn, omdat de bloed- en zuurstoftoevoer naar je baby beperkt kan raken. Dit gebeurt wanneer de navelstreng wordt afgekneld, wat vaak merkbaar is door een daling in de hartslag of andere afwijkingen in het hartritme van je baby (3). Zonder snelle actie kan dit zuurstoftekort ernstige gevolgen hebben, zoals hersenbeschadiging of doodgeboorte. Uit een grote studie bleek zelfs dat het sterftecijfer rond deze complicatie 91 op de 1000 geboorten bedraagt (4).
Hoe snel je baby na het vaststellen van een uitgezakte navelstreng wordt geboren, is dan ook heel belangrijk. Hoe korter dit tijdsinterval, hoe beter de kans op een goede uitkomst. Ervaringen laten ook zien dat snelle medische interventies het risico op complicaties sterk kunnen verkleinen (1).
Behandeling uitgezakte navelstreng
Een uitgezakte navelstreng komt dus niet vaak voor, maar als het gebeurt, is het belangrijk om snel te handelen om ervoor te zorgen dat jouw baby genoeg zuurstof krijgt. Als je vliezen breken voordat je baby is ingedaald, is het goed om direct te gaan liggen. Dit verkleint de kans dat de navelstreng uitzakt. Bel vervolgens meteen je verloskundige.
Wanneer een navelstreng daadwerkelijk is uitgezakt, is de behandeling erop gericht om de navelstreng vrij te houden van druk. De verloskundige of arts kan bijvoorbeeld met de hand voorzichtig het hoofdje van je baby omhoog duwen om ruimte te maken. Soms wordt een katheter gebruikt om je blaas te vullen, omdat dit helpt om je baby wat hoger in je buik te krijgen en de navelstreng vrij te houden. (1)
Een speciale houding, zoals de knie-elleboog houding met je schouders laag, kan ook helpen om de druk te verminderen. (5)
Als de situatie stabiel is, wordt zo snel mogelijk een spoedkeizersnede uitgevoerd om je baby veilig ter wereld te brengen.
Symptomen van een navelstreng verzakking
Een navelstrengprolaps kan worden opgemerkt als de navelstreng zichtbaar of voelbaar is in de vagina nadat de vliezen zijn gebroken. Ook kan je baby’s hartslag ineens langzamer worden, dalen of veranderen. Dit kan een teken zijn van een probleem met de zuurstoftoevoer.
Bij meer dan de helft van de gevallen treedt de prolaps binnen vijf minuten na het breken van de vliezen op, waarbij tot 70% van de gevallen binnen een uur na het breken van de vliezen plaatsvindt. Maar er zijn ook situaties waarin een prolaps geen zichtbare symptomen toont. (3)
Video navelstrengprolapse
In deze video laat verpleegkundige Andrea Shea zien wat er gebeurt bij een navelstrengprolaps.
