Buitenbaarmoederlijke zwangerschap (EUG)

Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, of Extra Uteriene Graviditeit (EUG), is een zwangerschap waarbij de bevruchte eicel, of de zygote, zich buiten de baarmoeder innestelt. Dit kan gebeuren in de eileiders, de eierstokken, de baarmoederhals of in de buikholte. Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen kunnen erg gevaarlijk zijn als je er niet op tijd bij bent. Er zijn vier soorten buitenbaarmoederlijke zwangerschappen:

• Tubale zwangerschap: Dit is het meest voorkomende type buitenbaarmoederlijke zwangerschap, dat 95% van alle gevallen uitmaakt. Het gebeurt wanneer de bevruchte eicel zich innestelt in de eileiders.
• Ovariële zwangerschap: Dit gebeurt wanneer de bevruchte eicel zich in één van de eierstokken innestelt. Het is de op één na meest voorkomende vorm van EUG en maakt ongeveer drie procent van alle gevallen uit.
• Abdominale zwangerschap: Dit gebeurt wanneer de bevruchte eicel zich ergens in de buikholte buiten de baarmoeder innestelt.
  Daarnaast kan in zeldzame gevallen de zwangerschap op andere plekken in de onderbuik of baarmoeder voorkomen. Een baby dat buiten de baarmoeder groeit, is niet levensvatbaar.

Hoe ontstaat een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ontstaat in de meeste gevallen wanneer de bevruchte eicel niet van de eileider naar de baarmoeder kan reizen. Dit kan het gevolg zijn van een verstopping in de eileider of van een beschadiging van de eileider. In sommige gevallen is het niet bekend waarom een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is opgetreden.

Bij de ovulatie komt er een eicel vrij uit de eierstok en wordt deze opgevangen door de punt van de eileider. Als een zaadcel de eicel bevrucht, ben je zwanger. Het zwangerschapsweefsel reist via de eileider al groeiend naar de baarmoeder. Kan de bevruchte eicel, om welke reden dan ook, niet in de baarmoeder terechtkomen, dan ontstaat er een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Risicofactoren voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen komen vaker voor bij vrouwen die al eerder buitenbaarmoederlijk zwanger zijn geweest, een bekken ontstekingsziekte hebben gehad of endometriose hebben. Andere risicofactoren zijn:

• roken
• vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaan
• ouder zijn dan 35 jaar
• een spiraaltje
• beschadigde eileiders

Hoe ontstaan beschadigde eileiders?

Er zijn veel manieren waarop eileiders beschadigd kunnen raken. Eén manier is door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) zoals chlamydia of gonorroe. Pelvic inflammatory disease (PID) is een infectie van de voortplantingsorganen die ook de eileiders kan beschadigen. Andere risicofactoren voor beschadigde eileiders zijn

• eerdere buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een operatie aan het bekken

Symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Aan het begin van de zwangerschap lijkt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap op die van een normale zwangerschap. Je lichaam maakt het zwangerschapshormoon hCG aan en je krijgt de wel bekende zwangerschapskwaaltjes. Omdat de bevruchte eicel buiten de baarmoeder niet kan groeien, krijg je vanaf ongeveer 5 á 6 weken zwangerschap de eerste symptomen dat de bevruchte eicel zich niet in de baarmoeder bevindt. Je kunt onderscheid maken tussen een acute en subacute buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Elk met zijn eigen symptomen.

Subacute buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een subacute buitenbaarmoederlijke zwangerschap is een zwangerschap waarbij de bevruchte eicel zich in de eileider nestelt maar de eileider nog niet is geknapt. De symptomen van een subacute buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn:

• buikpijn aan één kant
• vaginaal bloedverlies
• pijn die uitstraalt naar je rug, schouders of bovenbenen
• overgeven of misselijkheid
• drang tot ontlasting zonder dat er ontlasting komt
• pijn bij het bewegen van de baarmoeder

Acute buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Bij een acute buitenbaarmoederlijke zwangerschap rekt de eileider zo ver uit dat het barst. Het barsten van de eileider zorgt voor hevige pijn en veel bloedverlies. Symptomen van een acute buitenbaarmoederlijke zijn:

• acute buikpijn en een harde buik
• zweten en koud en klam aanvoelen
• neiging tot flauwvallen
• bleekheid
• een snelle zwakke pols
• een daling van de bloeddruk

Als je een van deze symptomen ervaart, is het belangrijk om onmiddellijk je verloskundige of een dokter in te schakelen. Een acute buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan snel levensbedreigend worden.

Wat zijn de risico’s van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

De risico’s van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn bloedingen, infecties en scheuren van de eileider. Bloedingen kunnen inwendig of uitwendig zijn. Inwendige bloedingen kunnen leiden tot een shock, wat fataal kan zijn. Een infectie kan zich uitbreiden naar de andere organen, zoals de baarmoeder, de eierstokken en de eileiders. Een scheur in de eileider kan een levensbedreigende bloeding veroorzaken.

Denk je dat je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt? Wacht dan niet en neem direct contact op met je verloskundige of bel bij spoed 112. 

Hoe wordt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gediagnosticeerd?

De diagnose van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt gemaakt op basis van een echo en een bloedonderzoek. Met een bloedonderzoek wordt de hoeveelheid van het zwangerschapshormoon humaan choriongonadotrofine (hCG) bepaald. Het hCG-gehalte stijgt bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap niet zo snel als bij een gewone zwangerschap. Aan de hand van de echo kan de verloskundige zien of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt of niet. Er kan ook met een kijkoperatie gekeken worden waar de bevruchte eicel is ingenesteld.

Behandeling van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De behandeling van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hangt af van hoe ver de zwangerschap gevorderd is en of er complicaties zijn. Wanneer er een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is geconstateerd zijn er drie behandelingsmogelijkheden: afwachten, Methotrexaat of een operatie.

Afwachten

In sommige gevallen kan de dokter aanraden om af te wachten. Dit betekent dat je goed in de gaten wordt gehouden, maar dat er geen behandeling wordt gegeven. Er kan worden afgewacht wanneer je geen of minimale klachten heb, je hCG-waarden daalt en er geen of weinig symptomen van inwendige buik prikkeling zijn. Het vruchtje moet ook kleiner dan 4 cm in diameter zijn en geen waarneembare foetale hartactie hebben. Er wordt gewacht of je lichaam de zwangerschap zelf afbreekt. 

Methotrexaat

Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in een vroeg stadium kan de dokter het geneesmiddel Methotrexaat voorschrijven. Dit medicijn stopt de groei van het weefsel en zorgt ervoor dat je lichaam het weefsel kan absorberen. Methotrexaat wordt meestal als injectie toegediend, maar het kan ook in pilvorm worden ingenomen.

Nadat je methotrexaat hebt gekregen, moet je je bloed laten onderzoeken om er zeker van te zijn dat het zwangerschapsweefsel is verwijderd. Het kan ook nodig zijn dat je folinezuur (een vorm van foliumzuur) krijgt om de bijwerkingen van methotrexaat te helpen verminderen. De bijwerkingen van methotrexaat zijn onder andere misselijkheid, braken en diarree.

Operatie

Een andere behandelmethode is een operatie. Het doel van de operatie is om de buitenbaarmoederlijke zwangerschap te verwijderen en de beschadigde eileider te herstellen. Als de eileider is geknapt of ernstig beschadigd is, zal hij moeten worden verwijderd. De operatie wordt meestal uitgevoerd via een kleine incisie in de buik (laparotomie) of via een laparoscoop (een dunne, verlichte buis die via een kleine incisie wordt ingebracht).

Na de operatie moet je het een paar dagen rustig aan doen. Het kan zijn dat je antibiotica krijgt om een infectie te voorkomen. 

Hoe groot is de kans op een volgende buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

De kans op een volgende buitenbaarmoederlijke zwangerschap is ongeveer één op tien. Als je twee of meer buitenbaarmoederlijke zwangerschappen hebt gehad, neemt het risico toe tot één op vier omdat je eileider is beschadigd wat de doorgang van een bevruchte eicel belemmerd. 

Zwanger na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Het advies is om ten minste één menstruatiecyclus te wachten voordat je weer zwanger probeert te worden. Dit geeft je lichaam de tijd om te genezen en vermindert het risico op een nieuwe buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Praat ook met je verloskundige over het innemen van foliumzuur (een vorm van vitamine B) voordat je weer zwanger wordt. Foliumzuur kan het risico op bepaalde geboorteafwijkingen helpen verminderen.

Is de buitenbaarmoederlijke zwangerschap behandelt met methotrexaat, dan is het beter om de eerste drie maanden niet zwanger te worden. Methotrexaat wordt onder andere als chemokuur bij kanker gebruikt. Wordt je binnen drie maanden na een behandeling met het middel zwanger dan kan het je zwangerschap schaden. Methotrexaat heeft verder geen effect op je vruchtbaarheid.

Ben je na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap opnieuw zwanger geraakt? Dan kan er vroeg in de zwangerschap met een vaginale echo worden gekeken waar de bevruchte eicel zich heeft ingenesteld om een nieuwe buitenbaarmoederlijke zwangerschap uit te sluiten.

Heb je een acute buitenbaarmoederlijke zwangerschap gehad en is je eileider verwijderd en de andere beschadigd? Dan is de kans op een spontane zwangerschap klein. Of de kans op een nieuwe buitenbaarmoederlijke zwangerschap groot. Overleg je opties dan met je verloskundige of gynaecoloog.

Kan je een buitenbaarmoederlijke zwangerschap voldragen?

Nee, het is niet mogelijk om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap uit te dragen. Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen treden op wanneer de bevruchte eicel zich buiten de baarmoeder nestelt, meestal in één van de eileiders. Dit kan een zeer gevaarlijke situatie zijn, want als de bevruchte eicel groeit, kan de eileider scheuren. Als dit gebeurt, bestaat het risico op ernstige inwendige bloedingen die levensbedreigend kunnen zijn. Daarom worden buitenbaarmoederlijke zwangerschappen altijd vroegtijdig afgebroken.

Kan je de bevruchte eicel verplaatsen naar de baarmoeder?

Nee, het is helaas niet mogelijk om de bevruchte eicel in de baarmoeder te plaatsen.