Foliumzuur

Wat is foliumzuur en wat doet het?

Foliumzuur is een andere naam voor vitamine B11, een water-oplosbare B-vitamine. Vitamine B11 kan niet door het lichaam worden aangemaakt of opgeslagen. Je moet het dus binnenkrijgen via eten en drinken. Foliumzuur speelt een belangrijke rol in de aanmaak van witte en rode bloedcellen en is goed voor het immuunsysteem en zenuwstelsel. Ook verlaagd foliumzuur het homocysteïnegehalte (een aminozuur) van je bloed, wat de kans op hart- en vaatziekten verlaagd. Het is daarom niet alleen goed voor vrouwen maar ook voor mannen. De gezondheidsraad adviseert voor volwassenen, die niet zwanger zijn of willen worden, een dagelijkse inname van 300 microgram foliumzuur.

Foliumzuur tijdens je zwangerschap 

Foliumzuur is niet alleen goed voor jouw zenuwstelsel. Het is ook onmisbaar voor het zenuwstelsel van je ongeboren kindje. Deze wordt vanaf de eerste dag na de bevruchting aangelegd. Foliumzuur verkleint de kans op neurale-buisdefecten bij je kindje. Ik hoor je denken, neurale-buisdefecten? Bij je ongeboren kindje is de neurale buis het begin van het ruggenmerg en hersenen. Wanneer er tijdens de aanleg en/of ontwikkeling, tussen de 3e en 4e week na de conceptie, iets niet goed gaat kan de neurale buis niet goed sluiten. Er ontstaan dan neurale-buisdefecten (NBD’s) zoals een open ruggetje of een open schedeltje. Tijdens je zwangerschap heeft je lichaam dus een nog grotere behoefte aan foliumzuur. De gezondheidsraad adviseert zwangere vrouwen dagelijks een extra inname van 400 microgram foliumzuur. Dit is dus naast de hoeveelheid die je binnenkrijgt via je voeding. Hiervoor kun je foliumzuur pilletjes slikken.

Waar zit foliumzuur in?

Foliumzuur zit van nature in spinazie, droge groenten zoals erwten en linzen, volle granen, diverse vruchten zoals bananen en citrusvruchten en noten. Als je gezond en gevarieerd eet zou je dus, als je niet zwanger bent of wilt worden, genoeg foliumzuur binnen moeten krijgen.

Wanneer moet je beginnen met foliumzuur?

Heb je een wens om zwanger te worden? Begin dan minimaal vier weken voordat je zwanger kunt worden met het slikken van 400 microgram foliumzuur extra. Het duurt namelijk een week of vier voordat je lichaam genoeg foliumzuur heeft opgebouwd. Een extra weetje: Vitamine C helpt je lichaam om foliumzuur op te nemen. Deze vitamine zit veel in koolsoorten, citrusfruit, kiwi’s, bessen en aardbeien. Neem naast je pilletje foliumzuur dus een kiwi, wat aardbeien of een lekker bakje yoghurt met bessen.

Lukt het niet direct om zwanger te worden? Blijf dan extra foliumzuur innemen, dit is niet schadelijk en heeft geen bijwerkingen op langere termijn. De gezondheidsraad heeft een maximale grens van 1000 microgram per dag vastgesteld voor synthetische foliumzuur (foliumzuur pilletjes).

Hoe lang moet je foliumzuur slikken?

Slik dagelijks extra foliumzuur tot en met de 13e week van je zwangerschap. In deze periode sluit de neurale buis van je ongeboren kindje en heeft je lichaam extra foliumzuur behoefte. Je mag na de 13e week zwangerschap doorgaan met extra inname van foliumzuur, dit is niet schadelijk. Maar het is niet nodig.

Tekort foliumzuur

Uit een onderzoek van expertisecentrum NutriProfiel, in samenwerking met het Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede en Wageningen University, is gebleken dat tien tot vijfentwintig procent van de Nederlanders een foliumzuurtekort heeft. Omdat je lichaam geen foliumzuur kan aanmaken of opslaan moet je dit dagelijks binnenkrijgen met een gevarieerd dieet. Een tekort kan ontstaan als je niet genoeg groentes en/of fruit eet. Het kan ook zijn dat je groentes te lang kookt. Vitamine B11 is, net als vitamine C, een kwetsbare vitamine die tijdens de bereiding van groenten snel verloren gaat. Door het koken van groenten in water kan er dertig tot tachtig procent verloren gaan. Zelfs bij het fijnsnijden van groente neemt de kans op afbraak van foliumzuur toe. Eet je veel groentes maar heb je toch het idee dat je een tekort aan foliumzuur hebt? Stoom je groenten dan in plaats van ze te koken, dan blijven er meer vitamine en mineralen behouden. 

Een foliumzuur tekort kan bloedarmoede, verminderde eetlust, darmstoornissen, vermoeidheid, depressie en neurale-buisdefecten bij je ongeboren kindje veroorzaken. Herken je je in deze symptomen? Maak dan een afspraak met de huisarts. Deze zal met behulp van een bloedtest bekijken of je inderdaad een tekort aan foliumzuur hebt of dat er misschien iets anders aan de hand is.

Ben je zwanger en heb je geen foliumzuur geslikt?

Een zwangerschap is niet altijd gepland. Ben je korter dan 13 weken zwanger en heb je geen extra foliumzuur geslikt? Begin dan meteen met extra foliumzuur pilletjes. Hou je aan het advies van 400 microgram per dag en probeer niet extra te in te nemen als compensatie. Je lichaam kan maar een bepaalde hoeveelheid per dag opnemen. Daarnaast heeft de gezondheidsraad een bovengrens van 1000 microgram synthetische foliumzuur per dag vastgesteld.

Als je niet in een risicogroep zit is de kans op een neurale-buisdefect bij je kindje gelukkig klein. Jaarlijks worden er gemiddeld 200.000 kindjes geboren in Nederland. 120 hiervan hebben een neurale-buisdefect. Het slikken van de aanbevolen 400 microgram foliumzuur ten minste vier weken voor de bevruchting tot de tiende week zwangerschap vermindert de kans op een kind met een neurale-buisdefect met de helft.

Te veel foliumzuur

Teveel natuurlijk foliumzuur, dus foliumzuur uit voeding, kan geen kwaad. Een teveel aan synthetisch foliumzuur (PMG), dus foliumzuur uit pilletjes, kan wel schadelijk zijn. Een te hoge dagelijkse inname kan ervoor zorgen dat een vitamine B12-tekort lastig te achterhalen is. De gezondheidsraad heeft daarom de bovengrens van 1000 microgram van synthetisch foliumzuur vastgesteld.

Risicogroepen

Er zijn vrouwen die een verhoogde kans hebben om een kindje te krijgen met een neurale-buisdefect. Er is een verhoogde kans als :
– Neurale-buisdefecten voorkomen in het gezin of in de familie
– Je een insuline-afhankelijke suikerziekte hebt vóór het zwanger worden
– Bepaalde medicijnen slikt tegen epilepsie

Als je in een risicogroep zit en je hebt een wens om zwanger te worden, neem dan contact op met de huisarts. De huisarts zal waarschijnlijk een hogere doses foliumzuur aanbevelen, deze is alleen verkrijgbaar bij de apotheek.

Als je een verhoogde kans hebt op een kindje met een neurale-buisdefect kom je ook in aanmerking voor prenatale diagnostiek. Je krijgt dan een medische indicatie voor een uitgebreid echoscopisch onderzoek en/of een vruchtwaterpunctie. Hiermee kan bijna altijd worden gezien of je kindje wel of geen neurale-buisdefect heeft. Zit je niet in een risicogroep? Dan zal met de 13 wekenecho en de 20 wekenecho gekeken worden of je kindje een neurale-buisdefect heeft.

Waar koop je foliumzuur?

Pilletjes met 400 microgram foliumzuur zijn verkrijgbaar bij de drogist. Zit je in een risicogroep en heb je extra foliumzuur voorgeschreven kregen, dan haal je deze bij de apotheek. Slik je tijdens je zwangerschap ook multivitamine voor zwangeren? Bekijk dan hoeveel foliumzuur hierin zit. De kans is groot dat hier al de aanbevolen 400 microgram zit. In dat geval hoef je natuurlijk niet nog 400 microgram foliumzuur extra te slikken.