Alles over roken en zwanger worden

Bij rokers is de concentratie sperma lager, de zaadcellen bewegen trager en hun vorm is vaker afwijkend. Nicotine verstoort bovendien de aanmaak van testosteron, het hormoon dat nodig is voor de productie van gezonde zaadcellen. Ook vermindert de doorbloeding van de testikels, waardoor de spermaproductie afneemt.

Ook minder dan tien sigaretten per dag, heeft al effect. De medische literatuur beschrijft dat de kans op mannelijke onvruchtbaarheid bij rokers dertig tot veertig procent hoger ligt dan bij niet-rokers. Daarnaast verhoogt roken het risico op erectiestoornissen, omdat nicotine de bloedvaten vernauwt en de bloedtoevoer naar de penis vermindert.

Het goede nieuws is dat veel van deze effecten omkeerbaar zijn. Spermacellen worden continu nieuw aangemaakt; na ongeveer drie maanden niet roken is er vaak al merkbare verbetering in kwaliteit en beweeglijkheid.

De kwetsbare weken rond de bevruchting

De weken vóór en direct na de bevruchting, de zogenaamde periconceptieperiode, zijn extra belangrijk. In die tijd rijpen de eicellen, vindt de bevruchting plaats en ontwikkelt de eerste aanleg van de placenta. Blootstelling aan nicotine en koolmonoxide in deze fase verhoogt de kans op miskramen, buitenbaarmoederlijke zwangerschappen en aangeboren afwijkingen zoals klompvoet, hartafwijkingen en schisis.

Zelfs als een vrouw in het eerste trimester stopt met roken, blijft het risico verhoogd. Dat komt doordat de schade vaak al in die eerste, onopgemerkte weken ontstaat. Daarom adviseren deskundigen om minimaal drie maanden vóór de zwangerschap te stoppen met roken.

De invloed van de partner

Roken is geen individuele kwestie. Meeroken heeft bijna hetzelfde effect als zelf roken. De rook die opstijgt van een brandende sigaret bevat zelfs hogere concentraties giftige stoffen dan de rook die de roker zelf inademt. Vrouwen met een rokende partner lopen daardoor vrijwel dezelfde risico’s op miskraam en afwijkingen bij het kind als vrouwen die zelf roken.

Bovendien maakt een rokende partner stoppen moeilijker. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met een niet-rokende partner drie keer zoveel kans hebben om blijvend te stoppen. Samen stoppen werkt dus niet alleen beter, het beschermt jullie toekomstige kindje ook tegen de schadelijke gevolgen van meeroken.

Wat gebeurt er als je zwanger wordt terwijl je nog rookt?

Wanneer je rookt tijdens de zwangerschap zorgt Nicotine en koolmonoxide voor het vernauwen de bloedvaten van de placenta, waardoor de baby minder zuurstof en voedingsstoffen krijgt. De baby gaat als het ware “zuiniger leven”: het richt de energie op overleven in plaats van groeien. Daardoor worden baby’s van rokende moeders gemiddeld 150 tot 250 gram lichter geboren.

Nicotine verstoort ook de aanleg van de hersenen en longen. In de hersenen bindt nicotine zich aan receptoren die normaal alleen door lichaamseigen stoffen worden geactiveerd. Door die overprikkeling kan de aanleg van zenuwbanen veranderen. Kinderen van rokende moeders hebben daardoor later vaker aandachts- en leerproblemen. In de longen remt nicotine de aanmaak van surfactant, een stofje dat de longblaasjes openhoudt. Daardoor hebben baby’s vaker moeite met ademen na de geboorte.

Langdurige zuurstoftekorten in de buik beïnvloeden bovendien de stofwisseling. Baby’s die tijdens de zwangerschap minder zuurstof kregen, hebben later vaker overgewicht en een verhoogd risico op diabetes. En tot slot blijkt uit onderzoek dat roken tijdens de zwangerschap de kans op wiegendood verdubbelt, omdat nicotine de hersenstam beïnvloedt, het deel van de hersenen dat de ademhaling regelt.

Stress door stoppen met roken

Veel vrouwen vrezen dat stoppen met roken extra stress oplevert en dat die stress het zwanger worden juist moeilijker maakt. Die zorg is begrijpelijk, maar gelukkig onterecht. De spanning die hoort bij nicotineontwenning is tijdelijk, meestal binnen een paar weken verdwenen, en de voordelen van stoppen zijn vele malen groter.

Nicotine beïnvloedt namelijk ook het stresssysteem in je hersenen. Rokers hebben doorgaans een verhoogde basisactiviteit van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Dat betekent dat het lichaam voortdurend in een lichte staat van spanning verkeert, iets wat de hormoonbalans en de eisprong juist verstoort.

Na het stoppen herstelt die balans. De productie van stresshormonen daalt, de doorbloeding van de voortplantingsorganen verbetert en de natuurlijke cyclus komt weer op gang. Vrouwen die stoppen met begeleiding hebben in de praktijk niet méér stress, maar juist een grotere kans om zwanger te worden. Stoppen met roken is dus niet alleen goed voor je longen, maar ook voor je hormonen, vruchtbaarheid en mentale rust.