20-wekenecho (TTSEO)

Wat is de 20-wekenecho eigenlijk?

De 20-wekenecho (ook wel het tweede-trimester structureel echo-onderzoek, of TTSEO) is een medisch onderzoek dat je vrijwillig kunt laten doen tussen 19 en 21 weken zwangerschap. Tijdens deze echo kijkt een speciaal opgeleide echoscopist naar de aanleg en groei van je baby. Er wordt onder andere gecontroleerd of alle organen goed zijn gevormd, of je kindje zich volgens verwachting ontwikkelt en of er afwijkingen zichtbaar zijn.

De echo maakt deel uit van het landelijke programma voor prenatale screening (PNS), dat wordt gecoördineerd door het RIVM. Je beslist zelf of je hem wilt laten doen, maar hier later meer over. 

Wanneer wordt de 20-wekenecho gedaan?

De 20-wekenecho vindt meestal plaats tussen 19 en 21 weken zwangerschap.
Dat moment is bewust gekozen: je baby is dan groot genoeg om alle organen goed in beeld te brengen, maar nog klein genoeg om duidelijk te zien. Soms wordt de echo iets eerder of later gepland, afhankelijk van je cyclus of eerdere echo’s.

Veel zwangeren vinden deze echo spannend, het is ten slotte een medisch onderzoek waarbij je te horen krijgt hoe je baby zich ontwikkelt. Dat kan best wat spanning of emotie oproepen, en dat is volkomen normaal. 

Hoe verloopt de 20-wekenecho?

De echo gaat ongeveer hetzelfde als eerdere echo’s, maar duurt wat langer.
Je ligt op een onderzoeksbank, er wordt gel op je buik aangebracht en de echoscopist beweegt een echokop over je buik. Op het scherm zie je je baby, vaak met veel beweging.

De echoscopist bekijkt alles rustig en systematisch. Het onderzoek duurt meestal 20 tot 40 minuten, afhankelijk van de ligging van je baby en hoe goed alles zichtbaar is. Soms ligt je baby bijvoorbeeld met het gezicht naar beneden of met de rug tegen de placenta, waardoor het lastiger te zien is. Dan kan het zijn dat je even moet draaien of later terug moet komen voor een herhalingsafspraak.

Je mag vaak iemand meenemen, bijvoorbeeld je partner of een goede vriendin. Houd er wel rekening mee dat de echoscopist eerst alle medische controles uitvoert, en pas daarna rustig de tijd neemt om met jullie mee te nemen.

Waar wordt allemaal naar gekeken?

De 20-wekenecho is een uitgebreide medische check van je baby. Tijdens dit onderzoek kijkt de echoscopist nauwkeurig naar bijna alle belangrijke organen en structuren om te zien of je baby zich goed ontwikkelt. Het is eigenlijk een soort “grote APK” voor de groei van je kindje, alleen veel leuker om naar te kijken.

Er wordt gekeken naar:

• Het hoofd en de hersenen: de echoscopist controleert of de schedel gesloten is en of de hersenstructuren er normaal uitzien. Zo kan vroeg worden opgespoord of er bijvoorbeeld een open schedel of hersenafwijking aanwezig is.
• Het hart en de grote bloedvaten: het hartje wordt uitgebreid bekeken — het aantal hartkamers, het ritme, en de ligging van de grote vaten. Veel hartafwijkingen kunnen op dit moment al worden gezien.
•  De ruggengraat (wervelkolom): er wordt gecontroleerd of de wervels mooi gesloten zijn en of de rug recht is. Zo kan een open rug (spina bifida) worden uitgesloten.
• De buikorganen en buikwand: de echoscopist kijkt of de maag, lever, blaas en nieren zichtbaar en goed ontwikkeld zijn, en of de buikwand gesloten is.
• De armen, benen, handen en voeten: de ledematen worden geteld en gecontroleerd op symmetrie en lengte. Er wordt gekeken of het skelet zich normaal ontwikkelt.
• De placenta, navelstreng en vruchtwaterhoeveelheid: hierbij wordt gelet op de ligging van de placenta (bijvoorbeeld niet te laag bij de baarmoedermond), of er drie vaten in de navelstreng zitten en of er voldoende vruchtwater is.

Daarnaast worden ook groeimaten opgenomen, zoals de hoofdomtrek (HC), buikomtrek (AC) en dijbeenlengte (FL). Aan de hand van deze metingen kan de echoscopist beoordelen of je baby groeit zoals verwacht voor de zwangerschapsduur.

Kortom: de 20-wekenecho is een zorgvuldig onderzoek dat veel vertelt over de aanleg, groei en gezondheid van je baby, en tegelijkertijd een bijzonder moment is om dat kleine mensje in je buik te bewonderen.

Jongen of een meisje?

De 20 wekenecho is een medisch onderzoek en niet bedoeld om het geslacht van je kindje te bepalen. Maar de echoscopist kan dit natuurlijk wel zien als ze je kindje van top tot teen bekijkt. Wil je weten wat jullie krijgen of juist niet weten wat jullie krijgen, geef het aan bij de echoscopist. En dan maar hopen dat je kindje er goed voor ligt, want het is helaas niet altijd goed te zien. In dat geval kun je proberen je kindje wakker te maken door wat te bewegen. Heb je een koppig kindje en wil hij zijn geslacht nog even niet prijsgeven? Dan kun je een alsnog een pretecho inplannen om te kijken wat jullie krijgen.

Wat kan de echoscopist wel en niet zien?

De 20-wekenecho is een goed onderzoek, maar het kan niet alles opsporen.
Ongeveer 95% van de ernstige lichamelijke afwijkingen kan met deze echo worden gezien, maar kleine of subtiele afwijkingen kunnen nog onopgemerkt blijven. Sommige aandoeningen ontstaan pas later in de zwangerschap of pas na de geboorte zichtbaar.

Wat betekent de uitslag?

In de meeste gevallen ziet alles er goed uit. Bij ongeveer 95–96% van de zwangeren wordt er geen afwijking gevonden. Bij ongeveer 4–5% wordt iets gezien dat extra aandacht vraagt, dat kan variëren van iets kleins dat vanzelf verdwijnt tot iets dat verder onderzocht moet worden.

Als er iets afwijkends wordt gezien, bespreekt de echoscopist dat direct met jou. Vaak volgt een verwijzing naar een geavanceerd echocentrum of prenataal diagnostisch centrum. Daar wordt met nog gedetailleerdere apparatuur gekeken wat er precies aan de hand is. Een afwijkende uitslag betekent niet automatisch dat er iets ernstigs aan de hand is, soms blijkt later dat alles normaal is.

Als er wél iets ernstigs wordt gevonden

Soms laat vervolgonderzoek zien dat je baby een ernstige aandoening heeft. Dat is ontzettend ingrijpend nieuws. In dat geval krijg je begeleiding van een gespecialiseerd team, vaak in een academisch ziekenhuis. Daar krijg je uitleg over de aandoening, de vooruitzichten voor je baby en welke keuzes er mogelijk zijn.

Een van die keuzes kan zijn om de zwangerschap af te breken. Dat is een heel moeilijk en emotioneel besluit, en het is belangrijk om te weten dat je hier goede begeleiding bij krijgt. Artsen, verloskundigen, maatschappelijk werkers en psychologen nemen de tijd om alles rustig met je te bespreken.

In Nederland mag een zwangerschap tot 24 weken worden afgebroken als de aandoening van de baby ernstig is en er geen kans op herstel is.
Veel ouders kiezen ervoor om tijd te nemen voor hun beslissing, anderen weten meteen wat ze willen, beide is goed. Het belangrijkste is dat je niet alleen bent: je wordt gesteund, begeleid en krijgt alle ruimte om te rouwen, te praten en te beslissen op jouw tempo.

Waarom zou je wel of niet kiezen voor de 20-wekenecho?

De echo is vrijwillig, dus jij bepaalt of je hem wilt laten doen. Veel zwangeren kiezen ervoor omdat het geruststelling kan geven als alles er goed uitziet. Ook helpt het de zorgverleners om voorbereid te zijn als er wel iets bijzonders wordt gezien.

Redenen om wél te kiezen voor de echo:

• Je wilt weten of je baby zich goed ontwikkelt.
• Je wilt voorbereid zijn op eventuele zorg voor of na de geboorte.
• Je wilt geruststelling of bevestiging over de groei.

Redenen om níet te kiezen:

• Je wilt liever niet geconfronteerd worden met eventuele afwijkingen of onzekerheden.
• Je zou, wat de uitslag ook is, niets willen veranderen aan de zwangerschap.

Het is goed om hier van tevoren over na te denken. Je verloskundige bespreekt altijd met jou wat het onderzoek inhoudt, zodat je een keuze kunt maken die bij jou past.

Is de 20-wekenecho veilig?

Ja, de echo is volledig veilig voor jou en je baby. Er wordt gebruikgemaakt van geluidsgolven, geen straling. De echo wordt uitgevoerd door een speciaal opgeleide echoscopist volgens landelijke richtlijnen. Het onderzoek doet geen pijn, maar kan soms wat ongemakkelijk voelen door de druk van de echokop of doordat je lang stil moet liggen.

Moet je je voorbereiden?

Er is geen speciale voorbereiding nodig. Het is prettig om makkelijke kleding te dragen, zodat je buik goed bereikbaar is. Een volle blaas is meestal niet nodig, tenzij je verloskundige dat aangeeft. 

Je mag gerust iemand meenemen die belangrijk voor je is. Veel mensen vinden het een bijzonder moment om samen mee te maken.

Wat kost de 20-wekenecho?

De 20-wekenecho is onderdeel van het landelijke prenatale screeningsprogramma (PNS) van het RIVM en wordt volledig vergoed.
Je betaalt er dus niets extra’s voor en het gaat niet van je eigen risico af.

Het verschil tussen de 20-wekenecho, 13-wekenecho en de NIPT

De 20-wekenecho is een onderdeel van de prenatale screening. Er zijn in Nederland twee soorten onderzoeken die hieronder vallen:

De NIPT (Niet-Invasieve Prenatale Test), die kijkt naar het DNA van de placenta om te zien of er aanwijzingen zijn voor een chromosoomafwijking zoals het Down-, Edwards- of Patausyndroom.

Het structureel echoscopisch onderzoek (SEO), beter bekend als de 13- en 20-wekenecho, waarbij gekeken wordt naar de lichamelijke aanleg en ontwikkeling van je baby. Hieronder kun je een overzicht vinden van de verschillende onderzoeken.